مصاحبه با سایت نوید صبح در خصوص مسائل حوزه مدیریت شهری تهران
با توجه به شروع به کار دور جدید شهرداری و شهردار تهران ، بفرمایید چالش ها و مشکلات اصلی شهرداری تهران کدامند؟
شهر تهران یکی از چند شهر بزرگ دنیا ، با پیچیدگی ها ی جدید و نوشونده و نیز با مسائل بزرگ و چالش های دیر پای بسیار روبروست . خطراتی که تحت الارضی است مثل خطر جدی گسل های زلزله و ساخت و سازهای فراوران در مسیر آن ، تا آب های آلوده زیر زمینی که حدود 30 درصد مصرف تهرانی ها را تشکیل می دهد .
خطرات سطح الارضی و در عرصه قابل روئیت شهر ، مانند :
1 - معضل رو به گسترش ترافیک شامل : مدیریت چند ضلعی و نامتمرکز ، سهم بالای خودروهای شخصی از ناوگان حمل و نقل شهری تا اشغال سطح خیابان ها توسط ماشین هایی که به طور متوسط فقط حدود 30 کیلو متر سرعت دارند و بالاخره کمبود جدی پارکینگ در سطح شهر.
2 – بهم ریختگی اکولوژی شهر تهران و معضل آلودگی هوا ، طبق سند طرح جامع تهران که سال 1348 به تصویب رسیده بود ، قرار بر این بود تا باغات بالای شهر حفظ شوند و تجریش و شمیرانات به عنوان ریه های تنفسی تهران عمل کنند، که متاسفانه وسوسه قدرتمند کسب در آمد توسط شهرداری از یک سو و سوء استفاده های فردی برای جلب منفعت حداکثری ساخت و ساز از دیگر سو ؛ خود این منطقه را منبع آلودگی هوا کرد ، لذا شاهد بودیم در سال 70 یکباره در همین مناطق تراکم 400 درصدی ساخت و سازهای وجود داشت. این مساله و افزایش حجم اتومبیل ها و استاندارد نبودن میزان سوخت آن ها و هم عدم انتقال کامل صنایع آلوده ؛ همه و همه باعث شد تا آلودگی هوا از مسائل اول و جدی شهر تهران بشود . به طوری که امروزه ، ما در تهران تا حدود 200 روز آلوده ی در مزر هشدار و خطرناک داریم . هر چند طبق مصوبه سال 72 شورای عالی شهرسازی ، در تصمیمی مشابه سال 48 مجددا تصمیم گرفته شد حداکثر تراکم 80 درصد اعمال گردد . موضوعی که در اجرا با مشکل روبروست .
3 – سکونت گاه های حاشیه تهران و جمعیت شناوری که در آن خوابگاه ها مسقر هستند حدود دو میلیون و پانصد هزار نفر هست که ، تهران را آزار می دهد . از جمله این آزارها آن که محورهای منتهی به آن اماکن را خطر ساز و پر ترافیک کرده و نه تنها فرهنگ و هویت واحد شهری را در معرض آسیب جدی قرار داده است که این جمعیت ؛ تهران را مستعد برای رشد انواع بزه و آسیب های فرهنگی - اجتماعی کرده است . برهمین مبنا من معتقدم بخش قابل توجهی از آسیب های تهران وارداتی است و مبنای آن ساکنین تهران نیستند ، ولی هزینه آن را پرداخت می کنند .
شهر تهران یک بحث است ، که می تون در فرصتی دیگر هم به آن پرداخت . اجازه بدهید در خصوص شهرداری و مشکلات آن متمرکز بشویم . واقعا مشکلات شهرداری تهران برای مواجهه با چنین شهری چیست؟ آیا توانایی لازم را خواهد داشت؟ لطفا اول بپردازید به مشکلات شهرداری تهران که در شرف انتخاب شهرداراست ؟
اولین مشکل از نگاه جامعه شناختی در تهران بزرگ ، شهری با شهر نشینان با تراکم بالا و متمرکز است . مردم این شهر ، شهرداری و مدیریت شهری کمتر با "شهروند و با مفهوم مدرن آن " مواجه هستند. برای رویارویی با این پدیده به نظر می رسد فعالیت های فرهنگی – اجتماعی شهر تهران باید معطوف به تولید و تولد "شهروند فعال" باشد . شهروند فعال کسی است که توانش و انگیزش مشارکت در امور شهری را دارد و می تواند در فرایند تصمیم سازی ها و در مرحله اتخاذ تصمیمات و در اجرای طرح ها و اعمال مدیریت شهری ، دخالت سودمند و با مسولیت داشته باشد . ( در این خصوص بنده مفصل در کتاب مختصر اخلاق و آداب شهروندی توضیحاتی را ارائه داده ام ) .
پس از مشکل فاصله شهر نشینی و شهروند در شهر ، که از جنس فرهنگی – آموزشی است و در تعبیری مربوط به ذینفعان و به تعبیری نیز مشتریان شهرداری محسوب می شود ، دومین مشکل ، مربوط به توان اقتصادی شهرداری تهران برای انجام وظایف خودش است . دولت نمی تواند کمکی بکند ، اصولا تهران هم مثل همه کلان شهر های دنیا باید از خود مردم تامین بشود تا دستگاهی پاسخگو در برابر مردم و شورای شهر باشد . کمبود منابع پایدار مثل عوارض نوسازی و بخشی از مالیات بر ارزش افزوده و دیگر عوارض مجموعا حدود 50 درصد درآمدها را تامین می کنند و گاهی بیش از نیم دیگر درآمد ها را متاسفانه تراکم فروشی و خلاف محترمانه شهرداری ، پوشش می دهد . که البته ، این ترتیب در آمدی؛ نمی تواند پایدار باشد و باید اصلاح و متحول شود . اضافه کنید به این مطلب ، خبرهایی را که حکایت از هزینه کرد پیش تراکم فروشی های دارد ، در صورت صحت اخبار متواتر فوق ، باید محاسبه شود هر تهرانی چقدر بدهکار است ؟
راه کارهای پیشنهادی شما کدام است و چه باید کرد ؟
با توجه به معضلات و چالش های شهری و شهرداری که به تفکیک و البته با اجمال فراوان شماره شد ، تا حدود زیادی راه کار ها نیز مشخص است . اما در این فرصت کوتا ، استفاده می کنم و تنها به دو اقدام عاجل اشاره می کنم : یکی دعوت از شهردار آینده شهر تهران ( هر که باشد ) ، در هیات دولت ضرورت تام دارد و این انتظار نامعقولی از دولت تدبیر و امید در سال 1392 هجری شمسی نیست . یاد آوری می کنم آقا محمد خان قاجار که حدود 200 سال پیش تهران را پایتخت کرد ، شهر در دست بیکر بیگی اداره می شد ؛ تا این که ناصر الدین شاه بعد از سفر فرنگ ، با مفهوم وزارت خانه و دولت آشنا شد . او در کنار شش وزارتخانه ای که تاسیس می کند وزارت هفتمی هم بنام "وزارت تهران" در نظر می گیرد که تمام امور مربوط به شهر ( بلدیه ) تهران زیر نظر او اداره می شود و هیچ وزارت خانه ای در امور تهران دخالت ندارد !
اقدام ضروری دیگر در خصوص تهران ، شکل گیری مدیریت واحد شهری با تمرکز زدایی کامل از وزارتخانه هاست . همان ترتیب مدیریتی که در قوانین برای مواقع بحران و وقوع زلزله پیشنهاد شده است تا تهران را ادره کند ؛ چه خوب است با اصلاحاتی در مقررات مربوط ، از هم اکنون این کار به انجام برسد ؛ تا اولا ، مدیریت واحد شهری شکل بگیرد و ثانیا ، شورای شهر واقعا شورای شهر باشد و نه شورای شهرداری !
با توجه به سوابق و تجربیات شما در حوزه های فرهنگی – اجتماعی ، مسائل این حوزه را به گفتگوی دیگر موکول می کنیم .