حقوق فرهنگی ، گامی در توسعه حقوق انسانی
حقوق فرهنگی ، گامی در توسعه حقوق انسانی
حقوق فرهنگي بخشی از حقوق طبیعی انسان وحقوق بشر است که از حق انسان به مشارکت در حيات فرهنگي جامعه، بهره‌مندي از توسعه‌هاي علمي، حفظ اخلاق و منافع اصولي در علوم، کسب دانش يا توليدات هنري، دستيابي به آموزش و حفظ هويت فرهنگي، زباني و آداب و رسوم حمايت مي‌کند .
حقوق فرهنگی پس از طرح توسعه فرهنگی مورد توجه بیشتر قرار گرفت ، هر چند دربند يک و دو ماده 27 اعلاميه جهاني حقوق بشر مصوب 10 دسامبر 1948حقوق فرهنگي را به ترتیب ذیل به رسميت شناخته است :
بند1- هر کس حق دارد که آزادانه در زندگي فرهنگي جامعه شرکت جويد. از هنرها برخوردار گردد و از پيشرفت هاي علمي و دست آوردهاي آن بهره مند شود.
بند2- هرکس حق دارد که از حمايت از منافع معنوي و مادي هر اثر علمي، ادبي يا هنري که خود پديد آورنده آن است برخوردار شود.
و در ماده 22 اعلاميه مذکور چنين آمده است: هرکس مجاز است به وسيله مساعي ملي و همکاري بين المللي، حقوق اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي خود را که لازمه مقام و نمو آزادانه شخصيت اوست با رعايت تشکيلات و منابع هر کشور به دست آورد.
با اين همه، گام مهم در توسعه مفهوم حقوق فرهنگي در ميثاق حقوق اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي مصوب 16 دسامبر 1996 برداشته شد و مبنایی برای فعالیت های بیشتر یونسکو و نیز الزام معین دولت ها فراهم آمد .
در این خصوص اسناد بين المللي بر سر حداقل هايي از حقوق فرهنگی تفاهم وجود دارند ، برای مثال ليندر در گزارشي که براي يونسکو تحت عنوان "ليست مقدماتي حقوق فرهنگي" در سال 1996 تنظيم کرد 15 حق فرهنگي را در يازده مورد خلاصه کرده است :
1. حق بقاي فيزيکي و فرهنگي،
2. حق تشکيل اجتماعات و شناسايي با يک اجتماع فرهنگي،
3. حق بر هويت فرهنگي،
4. حق برخورداري از ميراث مادي و معنوي،
5. آزادي مذهبي و عمل به آن،
6. آزادي عقيده و بيان و اطلاعات،
7. آزادي انتخاب نوع آموزش و تعليم آن،
8. حق مشارکت در توانا سازي رويه هاي فرهنگي،
9. حق برخورداري از محيط زيست فرهنگي و فيزيکي،
10. حق بر توسعه بومي،
11. حق مشارکت در زندگي فرهنگي و خلاقيت.
در ایران اما ، اصول متعدد قانون اساسي هم در بردارنده تاکيد بر حقوق فرهنگي است؛ به گونه اي که در اصل20 به صراحت از آن ياد شده است؛ «همه افراد ملت اعم از زن و مرد يکسان در حمايت قانون قرار دارند و از همه حقوق انساني، سياسي، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي با رعايت موازين اسلام برخوردارند.»
علاوه بر اين مصداق هاي زير مورد تاکيد واقع شده است: «حق برخورداري از محيط مساعد براي رشد فضايل اخلاقي بر اساس ايمان و تقوي» ، «حق برخورداري از سطح بالاي آگاهي هاي عمومي در همه زمينه ها با استفاده صحيح از مطبوعات و رسانه هاي گروهي و وسايل ديگر» ، «حق برخورداري از آموزش و پرورش و تربيت بدني رايگان» ، «حق برخورداري از امکانات و شرايط مناسب جهت تتبع و ابتکار در تمام زمينه هاي علمي، فني، فرهنگي و اسلامي از طريق بهره مندي از مراکز تحقيق و تشويق محققان» ، « حق برخورداري از آزادي هاي سياسي و اجتماعي در حدود قانون» ، « حق مشارکت در تعيين سرنوشت سياسي، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي خويش» ، « حق برخورداري عادلانه و به دور از تبعيضات ناروا در تمام زمينه هاي مادي و معنوي» ، « حق برخورداري از اقتصادي صحيح و عادلانه بر طبق ضوابط اسلامي جهت بهره مندي از رفاه ، تغذيه، مسکن و کار و بهداشت به منظور رهايي از فشارها و مشکلات ناشي از عدم برخورداري از اين موارد جهت پرداختن به نيازهاي معنوي» ، «حق برخورداري از روحيه استقلال و عزت ملي و اسلامي » ، «حق برخورداري از نشريات و مطبوعات آزاد» و ... .
قبل از این البته ، از نظر قرآن کريم ارسال پيامبران برای فراهم آوردن فرصت و پاسداشت و یادآوری حق آموزش پاک زیستی (تزکیه )بوده است ؛ آنان آمده اند تا «بارهاي سنگين، و زنجيرهايي را که بر دوش انسان بود، بردارند». إصر و غل همان موانع رشد و تعالي انسان است که گمراهي، جهل، بدعت و خرافه از مصاديق آن است
به هر حال به نظر می رسد که راه حصول به توسعه یافتگی فرهنگی برسمیت شناختن حقوق فرهنگی فرد و نیز تابع حل بحران انسجام درونی و مشروعیت و مقبولیت نظام سیاسی است .
به هر حال ترویج حقوق فرهنگی از آنجا اهمیت دارد که به ساخت شخصیت و خود اتکایی فردی یاری می رساند
ترویج حقوق فرهنگی حقوق برابر همگان را در دستیابی به آموزش را فراهم می آورد .
ترویج حقوق فرهنگی آزادی مذهبی و حق مشارکت فرهنگی را در کشور و حتی در سطوح بین المللی ؛ برسمیت می شناسد .
ترویج حقوق فرهنگی تک صدایی اعتقادی و سیاسی و هر گونه خودکامگی و انحصار طلبی را با ممنوعیت و محدودیت روبرو می سازد .
ترویج حقوق فرهنگی ، همان گونه که جنبه هویت بخشی به فرد را دارد ، راه را برای تربیت تراز جهانی شهروندان فراهم می آورد .
ترویج حقوق فرهنگی ضمانت بخش آزادی عقیده و بیان و اطلاعات است .
منابع :
مقاله موانع توسعه فرهنگی در ایران، بر اساس رهیافت های متفاوت توسعه؛ توحیدفام،محمد نشریه: حقوق دانشکده حقوق و علوم سیاسی(دانشگاه تهران) ، پاييز 1379 - شماره 49
مقاله حقوق فرهنگي در جهان امروز ، وب سایت آقای دکتر محسن اسماعیـــــلی
حقوق فرهنگي بخشی از حقوق طبیعی انسان وحقوق بشر است که از حق انسان به مشارکت در حيات فرهنگي جامعه، بهره‌مندي از توسعه‌هاي علمي، حفظ اخلاق و منافع اصولي در علوم، کسب دانش يا توليدات هنري، دستيابي به آموزش و حفظ هويت فرهنگي، زباني و آداب و رسوم حمايت مي‌کند .
حقوق فرهنگی پس از طرح توسعه فرهنگی مورد توجه بیشتر قرار گرفت ، هر چند دربند يک و دو ماده 27 اعلاميه جهاني حقوق بشر مصوب 10 دسامبر 1948حقوق فرهنگي را به ترتیب ذیل به رسميت شناخته است :
بند1- هر کس حق دارد که آزادانه در زندگي فرهنگي جامعه شرکت جويد. از هنرها برخوردار گردد و از پيشرفت هاي علمي و دست آوردهاي آن بهره مند شود.
بند2- هرکس حق دارد که از حمايت از منافع معنوي و مادي هر اثر علمي، ادبي يا هنري که خود پديد آورنده آن است برخوردار شود.
و در ماده 22 اعلاميه مذکور چنين آمده است: هرکس مجاز است به وسيله مساعي ملي و همکاري بين المللي، حقوق اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي خود را که لازمه مقام و نمو آزادانه شخصيت اوست با رعايت تشکيلات و منابع هر کشور به دست آورد.
با اين همه، گام مهم در توسعه مفهوم حقوق فرهنگي در ميثاق حقوق اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي مصوب 16 دسامبر 1996 برداشته شد و مبنایی برای فعالیت های بیشتر یونسکو و نیز الزام معین دولت ها فراهم آمد .
در این خصوص اسناد بين المللي بر سر حداقل هايي از حقوق فرهنگی تفاهم وجود دارند ، برای مثال ليندر در گزارشي که براي يونسکو تحت عنوان "ليست مقدماتي حقوق فرهنگي" در سال 1996 تنظيم کرد 15 حق فرهنگي را در يازده مورد خلاصه کرده است :
1. حق بقاي فيزيکي و فرهنگي،
2. حق تشکيل اجتماعات و شناسايي با يک اجتماع فرهنگي،
3. حق بر هويت فرهنگي،
4. حق برخورداري از ميراث مادي و معنوي،
5. آزادي مذهبي و عمل به آن،
6. آزادي عقيده و بيان و اطلاعات،
7. آزادي انتخاب نوع آموزش و تعليم آن،
8. حق مشارکت در توانا سازي رويه هاي فرهنگي،
9. حق برخورداري از محيط زيست فرهنگي و فيزيکي،
10. حق بر توسعه بومي،
11. حق مشارکت در زندگي فرهنگي و خلاقيت.
در ایران اما ، اصول متعدد قانون اساسي هم در بردارنده تاکيد بر حقوق فرهنگي است؛ به گونه اي که در اصل20 به صراحت از آن ياد شده است؛ «همه افراد ملت اعم از زن و مرد يکسان در حمايت قانون قرار دارند و از همه حقوق انساني، سياسي، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي با رعايت موازين اسلام برخوردارند.»
علاوه بر اين مصداق هاي زير مورد تاکيد واقع شده است: «حق برخورداري از محيط مساعد براي رشد فضايل اخلاقي بر اساس ايمان و تقوي» ، «حق برخورداري از سطح بالاي آگاهي هاي عمومي در همه زمينه ها با استفاده صحيح از مطبوعات و رسانه هاي گروهي و وسايل ديگر» ، «حق برخورداري از آموزش و پرورش و تربيت بدني رايگان» ، «حق برخورداري از امکانات و شرايط مناسب جهت تتبع و ابتکار در تمام زمينه هاي علمي، فني، فرهنگي و اسلامي از طريق بهره مندي از مراکز تحقيق و تشويق محققان» ، « حق برخورداري از آزادي هاي سياسي و اجتماعي در حدود قانون» ، « حق مشارکت در تعيين سرنوشت سياسي، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي خويش» ، « حق برخورداري عادلانه و به دور از تبعيضات ناروا در تمام زمينه هاي مادي و معنوي» ، « حق برخورداري از اقتصادي صحيح و عادلانه بر طبق ضوابط اسلامي جهت بهره مندي از رفاه ، تغذيه، مسکن و کار و بهداشت به منظور رهايي از فشارها و مشکلات ناشي از عدم برخورداري از اين موارد جهت پرداختن به نيازهاي معنوي» ، «حق برخورداري از روحيه استقلال و عزت ملي و اسلامي » ، «حق برخورداري از نشريات و مطبوعات آزاد» و ... .
قبل از این البته ، از نظر قرآن کريم ارسال پيامبران برای فراهم آوردن فرصت و پاسداشت و یادآوری حق آموزش پاک زیستی (تزکیه )بوده است ؛ آنان آمده اند تا «بارهاي سنگين، و زنجيرهايي را که بر دوش انسان بود، بردارند». إصر و غل همان موانع رشد و تعالي انسان است که گمراهي، جهل، بدعت و خرافه از مصاديق آن است
به هر حال به نظر می رسد که راه حصول به توسعه یافتگی فرهنگی برسمیت شناختن حقوق فرهنگی فرد و نیز تابع حل بحران انسجام درونی و مشروعیت و مقبولیت نظام سیاسی است .
به هر حال ترویج حقوق فرهنگی از آنجا اهمیت دارد که به ساخت شخصیت و خود اتکایی فردی یاری می رساند
ترویج حقوق فرهنگی حقوق برابر همگان را در دستیابی به آموزش را فراهم می آورد .
ترویج حقوق فرهنگی آزادی مذهبی و حق مشارکت فرهنگی را در کشور و حتی در سطوح بین المللی ؛ برسمیت می شناسد .
ترویج حقوق فرهنگی تک صدایی اعتقادی و سیاسی و هر گونه خودکامگی و انحصار طلبی را با ممنوعیت و محدودیت روبرو می سازد .
ترویج حقوق فرهنگی ، همان گونه که جنبه هویت بخشی به فرد را دارد ، راه را برای تربیت تراز جهانی شهروندان فراهم می آورد .
ترویج حقوق فرهنگی ضمانت بخش آزادی عقیده و بیان و اطلاعات است .
منابع :
مقاله موانع توسعه فرهنگی در ایران، بر اساس رهیافت های متفاوت توسعه؛ توحیدفام،محمد نشریه: حقوق دانشکده حقوق و علوم سیاسی(دانشگاه تهران) ، پاييز 1379 - شماره 49
مقاله حقوق فرهنگي در جهان امروز ، وب سایت آقای دکتر محسن اسماعیـــــلی
+ نوشته شده در پنجشنبه بیست و هفتم تیر ۱۳۹۲ ساعت 13:26 توسط سیدحسن الحسینی
|