الف - تفاوت های عصر نبوی و عصر کنونی

 به هر حال، خط مشی وحدت گرایانه و غیر اختلافی پیامبر اسلام (ص) می تواند به عنوان خط مشی سنت مورد توجه قرار گیرد. البته سنت القاء ارزش کلی می کند، روش ها اتخاذی در دنیای امروز می تواند و باید کاملا روزآمد و البته اخلاقی و عادلانه باشد. از این رو ابتدا تفاوت ها را مورد توجه قرار می دهیم و سپس به راه کنترل اختلافات و تعارضات را در دنیای کنونی که شرایط پسا پیامبری و اختفای امر الهی است؛ می پردازیم:

الف – تفاوت های عمده عصر پیامبری با عصر پساپیامبری

1- برخی از ویژگی های زمان پیامبر:

جوامع محلی و قبایل در چارچوب مناسبات عصر کشاورزی کارسازی می کردند؛

جنگ و قدرت نظامی مبنای عرفی قدرت و رقابت بود؛

انواع نابرابری ها در بین اعراب وجود داشت، مانند نابرابری زن و مرد، برده و ارباب، همپیمان و غیر همپیمان و ... ؛

خلوص عرصه دینداری از شائبه ها تعدد گفتمان ها و رویه های مذهبی متفاوت.

2 – برخی از ویژگی های عصر کنونی:

بهبود شرایط انسانی زیستگاه انسان با پیشرفت عقلانیت، علم و تکنولوژی (قدرتمندی بیشتر انسان)؛

ورود به عصر قراردادهای اجتماعی و رونق قوانین و مقررات تنظیم کننده ی روابط انسانی و فربهی عدالت؛

شکل گرفتن مفهوم دولت – ملت (و ناممکن شدن تقسیم جغرافیایی دارالاسلام و دارالکفر و بیشتر شدن تنوع و تکثر و...)؛

شکل گیری جامعه جهانی با سازمان های بین المللی و ارزش های مشترک مربوط؛

علم و تکنولوژی و رقابت های اقتصادی مبنای اصلی قدرت و رقابت؛

عدم خلوص گفتمان های دینی ، پیدایش مذاهب متفرق.

ب - رخی از بایسته های مدیریت اختلاف و تعارض در عصر پسا پیامبری

از منظر درون دینی و  با قرائتی از دین که عقلانیت و عدالت و اخلاق را بر می تابد و با استفاده از ابزار های مجاز، برای حل تعارضات و کنترل آن ها  پیشنهادات ذیل ارائه می گردد:

1)      تبدیل فقه قانون مدار دینی به فقه ارزش مدار؛

2)      کنترل بروز اجتماعی مذاهب به عنوان ابزارهای دینی هویت ساز و متفاوت کننده (شخصی سازی مذهب)؛

3)      تاکید بر تقویت اخلاق در بین مردم؛

4)      تلاش برای برقراری عدالت اجتماعی؛

5)      پذیرش عقلانیت در اندیشه و رفتار دینی؛

6)      کنترل استبداد دینی و ترویج دموکراسی و قرائت شورایی از دین در تعاملات و مدیریت اجتماعی؛

7)      پذیرش حرمت و عاملیت بدون تبعیض نوع انسان؛

8)      پذیرش واقعیت اختلاف و ترویج مدارا در بین مردم؛

9)      تقویت قانون گرایی و قرار دادهای اجتماعی؛

10)  برقراری ارتباط سازنده با دیگر کشورها و نظام بین الملل با هدف تامین منافع ملی؛

11)  مشارکت دادن مردم در امور و گفتگو های مشورتی در تصمیم گیری ها؛

12)  رواج گفتگوهای سازنده و انتقادی و شنوایی داشتن از مردم؛

13)  انجام سیستمی داوری های عدالت محور و منصفانه؛

14)  قناعت پیشگی اصحاب قدرت و فرو گذاردن توقعات و مطامع فردی از قدرت(عدم پیوند قدرت فرهنگی با قدرت سیاسی – اقتصادی برای بهره مندی های فردی)؛

15)  ترویج اخلاق بخشش و گذشت؛

16)  مبارزه با جهل و خرافه و مشقت های زندگی پست (یاری معنوی به مردم)؛

17)  ایجاد توسعه و بهبود فرهنگی – اقتصادی در زندگی مردم.